In West en Nieuw-West wonen stukken meer mensen in armoede dan in andere stadsdelen van Amsterdam. Een groeiend aantal armen werkt. In de serie ‘Armoede in West’ spreekt De Westkrant met buurtgenoten over hun situatie. Thom is beeldend kunstenaar, maar zijn inkomen komt vooral van vertaalwerk.
Op vier hoog woont hij, in Slotermeer. Het is een knusse plek, met veel boeken, Perzische tapijten en schilderijen aan de muur. Op het kleine balkon staat een pas geverfd bed te drogen, gekregen van een vriend. Thom van Hoek (35) heeft het er fijn, nu al vier jaar. Maar het blijft antikraak. Hoe lang hij er nog mag wonen, is niet duidelijk. De gemeente geeft geen updates. Hij moet het hebben van geruchten en van indirecte signalen, zoals wanneer de geiser wordt vernieuwd. “Dat doen ze vast niet als de renovatie gauw begint”, is zijn gedachte.
Hij kan zomaar te horen krijgen dat hij moet vertrekken, en dan binnen een maand. Thom vertelt bedachtzaam en kiest zijn woorden weloverwogen. Maar hierover is hij duidelijk: “Dat zou dramatisch zijn.” Hij betaalt honderdtwintig euro huur en dat wordt na een verhuizing ongetwijfeld stukken meer. Dat kan hij op dit moment niet betalen. Thom is beeldend kunstenaar en in slechte maanden, vooral in de winter, komt er niet meer dan achthonderd euro binnen.
Inkomen op bijstandsniveau
Kies je als kunstenaar niet gewoon voor een onzeker bestaan? “In zekere zin wel. Van mijn van oorsprong Rotterdamse arbeidersfamilie krijg ik dat ook vaak te horen”, zegt Thom. Hij hoopte na zijn master aan de kunstacademie, nu acht jaar geleden, een redelijk solide kunstenaarsbestaan op te kunnen bouwen. Wonen deed hij destijds illegaal in een loods aan de Cruquiusweg. Er was geen daglicht, geen warm water en hij at weinig anders dan brood. “Dat maakte me toen niks uit. Ik maakte kunst en deed leuke dingen met vrienden.”
Maar inmiddels is hij een stuk ouder en plant hij het maken van kunst om zijn betaalde werk heen. Door zijn eerste universitaire studie, Taal en Cultuur, doet hij vertaalwerk voor verschillende uitgeverijen. “Een bijbaan die nodig is.” Voor dat vertaalwerk kan hij 25 euro per uur factureren. Als zelfstandige, dus er moet nog belasting over worden betaald.
Kunstmatige intelligentie
Vaak kost een opdracht meer tijd dan gedacht. Voor een grote opdracht, twee maanden fulltime vertalen, kreeg hij onlangs drieduizend euro bruto. Nu is er even wat minder werk, dus moet hij op dat bedrag nog een tijdje teren. Vertaalwerk is er vooral in de zomer, het werk komt ‘in golven’ en laat zich lastig plannen.
Veel dingen zijn duurder geworden en de inflatie kan hij niet zomaar doorberekenen in zijn tarief. Sterker nog: de tarieven voor vertaalwerk zijn door kunstmatige intelligentie ‘drastisch’ gedaald. “Twee jaar geleden kon ik nog twaalf cent per woord factureren, nu is dat nog maar acht.”
Voelt hij zich arm? “Ik voel me rijk dat ik kunst kan maken. Maar eigenlijk ben ik wel arm. Ik kan zo leven omdat ik antikraak woon. Maar ik heb al tien jaar geen nieuwe schoenen gekocht, ik zoek ze bij de kringloop of op Vinted.” Ook de kapper vindt Thom veel te duur. Hij knipt het zelf. Lachend: “Dat lukt steeds beter.”
Kwetsbaar
Thom schrok toen er een boete kwam van de Belastingdienst, vanwege een te laat verstuurde aangifte. Het ging om honderd euro. “Ik realiseerde ik me dat ik best kwetsbaar ben. Een kapotte fiets of wasmachine is voor mij best wel een aanslag.” Thom heeft inmiddels een buffer van een paar duizend euro opgebouwd, voor de helft bedoeld voor de belasting en de andere helft voor als hij moet verhuizen.
Toen een vaste freelance klus wegviel, kreeg hij drie maanden bijstand van de gemeente. In de derde maand kwamen er klussen en Thom wilde graag weer aan de slag. “Ik werd zenuwachtig.” Door die klussen kan het zijn dat de gemeente een deel van de ontvangen bijstand weer terugvraagt.
“De gemeente is gelukkig ruimhartig”, vindt Thom. Ik heb een Stadspas en een collectieve zorgverzekering. “Amsterdam vindt kunst belangrijk, dan moet je ook voor je kunstenaars zorgen.” Maar hij is op zoek naar meer stabiliteit. Een vast inkomen van duizend euro per maand zou al fijn zijn. Daarom zoekt Thom naar beter betaald werk, het liefst op het snijvlak van kunst en sociaal werk. Tot nu toe is hij nergens uitgenodigd.
Hoogspanning
“Ik wil ook wel eens op vakantie en echt ontspannen. Ik ga wel eens met de Flixbus naar vrienden in Berlijn of Parijs. Maar dan slaap ik bij hen op de bank en ben ik ook daar aan het werk. Ik kan me niet herinneren wanneer ik voor het laatst echt even vrij ben geweest.” Soms staat hij wel onder ‘hoogspanning’, dan komt het werk opeens allemaal tegelijk. “Maar ik ben niet in de positie om ergens ‘nee’ tegen te zeggen.”
“Een rijbewijs heb ik nooit gehaald. Een huis kopen, daar denk ik niet eens over na. Behalve als ik op een verjaardag ben en mensen hoor over een nieuw huis en een nieuwe auto. Ze hebben kinderen. Zo’n volwassen leven heb ik nog lang niet en dat frustreert wel eens. Daarom ga ik vooral om met mijn kunstenaarsvrienden. In onze bubbel is armoede normaal.”
Niet ver vooruit kijken
Alleen maar brood eten doet hij niet meer. “Ik stel gezond eten nu voorop. Daar besteed ik ook echt geld aan, zo’n tien euro per dag.” Regelmatig kookt hij in de buurtkamer in de Couperusbuurt. Dan haalt hij boodschappen en kunnen vrienden en buren voor een klein bedrag aanschuiven. “Soms houd ik er ook wel een paar euro aan over. Maar ik doe het ook voor de gezelligheid en om iets terug te doen voor de buurt.” Boodschappen vindt hij duur geworden. “Mijn referentiekader was altijd één euro, maar daar vind je niets meer voor, zeker geen groente. Gelukkig hebben we veel Turkse supermarkten in de buurt.”
Thom kijkt door zijn wisselende inkomsten niet ver vooruit. “Ik moet flexibel blijven, ik plan niet ver vooruit en bekijk het per maand. Voorheen was dat per week, en eerder keek ik niet verder vooruit dan een dag. Ik ben gewend om niet groot te denken. Maar ik kruip omhoog op de wachtlijst en hoop rond mijn veertigste een sociale huurwoning te hebben.”
Denkt hij ooit afscheid te gaan nemen van het kunstenaarsbestaan? “Nee, ik zie kunst echt als mijn missie. Met kunst kaart ik kwesties aan, net als literatuur en muziek dat doet. Ik maak zo graag dingen, dat ik deze armoede er honderd procent voor over heb. Zelfs een gezin staat op het tweede plan.”
Thom van Hoek, 35
Woont: antikraak in Slotermeer, in Nieuw-West
Gezinssituatie: alleenstaand
Werkzaamheden: vertaler, beeldend kunstenaar, werkt 12 tot 50 betaalde uren per week
Inkomsten: gemiddeld 1.000 netto per maand
Toeslagen en regelingen: zorgtoeslag, Stadspas, collectieve zorgverzekering
Huur exclusief: 120 euro per maand
Overige vaste lasten: 350 euro per maand
Spaargeld: 5.000 euro
Studieschuld: 40.000 euro (vanwege zijn lage inkomen hoeft Thom nog niet af te lossen)
Opleiding: bachelor Taal en Cultuur Universiteit Utrecht, twee jaar Rietveld Academie, master Sandberg Instituut
De serie ‘Armoede in West’ komt tot stand met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. Lees hier alle afleveringen. Wil je jouw verhaal vertellen? Mail ons op mail@dewestkrant.nl.
