Bij de Mentrum-kliniek in de Eerste Constantijn Huygensstraat is dinsdag ‘De Rugzak van Amsterdam’ gelanceerd. Deze campagne geeft Amsterdammers met een psychische kwetsbaarheid een podium en laat ze hun verhaal vertellen aan stadsgenoten.
Veel Amsterdammers kennen How to Meet an Angel, het kunstwerk aan de gevel bij de psychiatrische kliniek van Mentrum in Oud-West: een man met rugzak bovenaan een ladder, zijn blik en armen schuin omhoog.
Sinds 13 mei ziet hij er iets anders uit: er hangt nu een splinternieuwe zwarte rugzak om zijn schouders, eentje met het logo van de Patta Academy. Zijn mentale kwetsbaarheden zitten erin, evenals de tools die hij in de kliniek heeft gekregen en meeneemt naar de maatschappij. De tas hoort bij de campagne over psychische kwetsbaarheid die vandaag wordt gelanceerd.
Begrip, herkenning en verbinding
Iedereen kent wel iemand met een psychische kwetsbaarheid. Wie weet heb je zelf mentale klachten? Mensen met een psychische kwetsbaarheid maken al eeuwenlang deel uit van onze stad, maar worden zelden echt gezien of begrepen. Ze zouden ‘gek’ zijn of ‘niet sporen’. Schaamte, overprikkeling, sociale onzekerheid en het oordeel van anderen zorgen er bijvoorbeeld voor dat zij zich vaak niet vrij voelen om mee te doen in de stad.
Mentrum, onderdeel van GGZ-organisatie Arkin, wil daar verandering in brengen. In het kader van de 750ste verjaardag van Amsterdam heeft de instelling gewerkt aan ‘De Rugzak van Amsterdam’, een campagne waarmee Mentrum kennis én verhalen wil delen om zo bij te dragen aan ‘meer begrip, herkenning en verbinding’.
Tien (oud-) cliënten van Mentrum waren bereid om hun levensloop te laten optekenen. Hun verhalen tonen welke onzichtbare ‘rugzakken’ mensen met zich meedragen – en hoe die het dagelijks leven beïnvloeden.
Medemenselijkheid
Het gros van de geïnterviewden is bij de lancering in de Mentrum-kliniek in Oud-West. Stipt om 16.00 uur begint het programma. Wethouder Alexander Scholte (Zorg en Welzijn) krijgt het woord. Volgens hem moet luid en onbegrepen gedrag niet moet worden verward met gevaarlijk gedrag. Ook pleit hij voor medemenselijkheid.
Daarna komen twee oud-cliënten op het podium. De een (Sam) doet een spoken word voordracht, de ander (Harrison) laat zich interviewen. “Ik hoopte dat mensen mij na mijn opnames zouden blijven zien als mens, maar helaas was dat niet zo.”
Vervolgens is de beurt aan Patta. Noa, een medewerkster van de Patta Academy, vertelt dat op alle rugzakken patches zitten en dat ze deze emblemen zelf hebben ontworpen. “Daarbij hebben we ons laten inspireren door de verhalen van cliënten.”
Door het project is ze zich meer gaan verdiepen in de geschiedenis van de psychiatrie in de stad. “Iedereen draagt iets met zich mee, klein of groot, ook al zie je dat niet altijd. We moeten empathisch zijn. In de loop der tijd hebben we als maatschappij de weg van inclusie ingeslagen. Op die weg moeten we doorgaan. Ik zie de rugzakken als een draagbare oproep, een statement: mental health matters.”
Jeugdtrauma’s
Vóór het optreden van rapper Dio, krijgt Edson Sabajo, een van de oprichters van Patta, spreektijd. “Alle Amsterdammers, maar vooral de jeugd, moeten leren over psychische kwetsbaarheid.” Zelf heeft hij ooit een psychose gehad.
Ook Dio is bekend met mentale kwetsbaarheid. “Ik ben niet altijd het blije gezicht waar mensen me van kennen. Ik gebruik muziek om mezelf te helen en hoop anderen ook te helen.” Vol enthousiasme rapt hij vervolgens enkele nummers van zijn laatste album: de VluGtlaan, waarin hij vertelt over zijn jeugd in Slotermeer en de trauma’s die toen zijn ontstaan.
Ook in de cliëntverhalen komen veel traumatische ervaringen voor. Via deze link kom je bij de verhalen en de podcast ‘De Rugzak van Amsterdam’. In de vijf delen van de podcast neemt journalist Raounak Khaddari je mee in het heden en verleden van de Amsterdamse psychiatrie. Ze leidt je van behandelmethodes en kunst in de zorg tot crisisopnames.
Gelijkenissen
De Patta-rugzakken die bij de campagne horen, worden verspreid onder Influencers, wethouders, sportteams en vele anderen. Je zult de campagne dus overal in het straatbeeld tegenkomen. Zelf heb ik ook een Patta-rugzak in huis. Ik ben namelijk bij de campagne betrokken geweest: in opdracht van Mentrum mocht ik de cliëntverhalen optekenen.
Mijn gesprekpartners ontroerden, verbaasden en inspireerden me. Ik was onder de indruk van hun veerkracht, positiviteit en eerlijkheid. Ook viel het me op dat we veel gemeen hadden, qua onzekerheden, twijfels, frustraties en verlangens. De geïnterviewden hadden nooit gedacht dat ze in de psychiatrie zouden belanden. En toch gebeurde het, ondanks die goede opleiding, fraaie carrière of fijne partner. De lijn tussen de ‘normale’ en de ‘andere’ wereld is dunner dan je denkt.
