Op zaterdag 1 november viert Buurtwerkplaatsen in de Staatsliedenbuurt zijn 40-jarige bestaan met een feestelijke ambachtsmarkt. Een ideale gelegenheid om kennis te maken met het historische gebouw, de mensen en de creativiteit die dagelijks in deze ‘bruisende bijenkorf’ plaatsvindt.
‘Zingende Ruud’ perfectioneert zijn nieuwste kunstwerk van glas, terwijl schuin onder hem hout wordt bewerkt en op de laswerkplaats een buurtbewoner fietsonderdelen passend maakt. Ondertussen volgen jongeren (12-17 jaar) een workshop keramiek of edelsmeden. In twee dagen je eigen zilveren ring maken. Hoe cool is dat?
Loop je langs de voormalige Joodse school aan de Cliffordstraat 36, dan valt het niet direct op. Maar zodra je de drempel overstapt, tuimel je in een bijenkorf van creativiteit. Bij Stichting Buurtwerkplaatsen bruist het, zelfs op een druilerige maandag. “Overal in Amsterdam zijn werkplaatsen, maar alleen bij ons vind je er zoveel onder één dak voor zo’n mooie prijs, dit door de ruime financiering van stadsdeel West”, aldus directeur Daniëlle Hendriks.
Tien ateliers
De tien werkplaatsen die er zijn, zijn gekoppeld aan diverse ambachten: schilderen, zeefdrukken, glas in lood maken. Het is de bedoeling dat je er zelfstandig aan de slag gaat. Heb je daarvoor nog niet genoeg kennis en ervaring, dan heeft de stichting een breed aanbod aan cursussen, stuk voor stuk gegeven door bevlogen docenten.
Om de ateliers te kunnen gebruiken, is een lidmaatschap nodig. Voor 30 euro per drie maanden kun je de werkplaatsen gebruiken om eigen werk te maken. De ruimtes zijn voorzien van een ruim aanbod van gereedschap, apparatuur en machines.
Met zo’n 830 leden op de teller is de stichting springlevend en niet meer weg te denken uit de Staatsliedenbuurt. En dat voor een organisatie die vier decennia geleden is ontstaan én wordt gerund door een klein betaald team – Richard, Fleur en Daniëlle – en 65 vrijwilligers. Daniëlle, stellig: “Zonder al onze vrijwilligers waren we nooit zover gekomen.”
Kraakbeweging
Annemarie Smallenburg is een van die onmisbare vrijwilligers. Sinds haar pensioen staat de charmante 77-jarige achter de balie. Daarvoor was ze in dienst bij de stichting. Als iemand iets kan vertellen over Buurtwerkplaatsen, dan is zij het wel; ze was er zowat vanaf het begin bij.
Buurtwerkplaatsen is in 1985 vanuit de kraakbeweging ontstaan. Onder leiding van de eerste coördinator, Anton Bot, heeft Annemarie een structuur aangebracht: een boekhouding, afspraken over materialen, de werving van docenten – noem maar op.
Ze kent de buurt als haar broekzak en woont er nog steeds. “In de jaren 80 was kraken heel gewoon. Er was veel werkloosheid. Vanuit het idee dat het niet elke dag zondag kon zijn, is de stichting geboren. We wilden mensen prikkelen om niet thuis te blijven zitten, maar creatief bezig te zijn.”
Toen Buurtwerkplaatsen werd opgericht, was er nog ‘helemaal niets’ in de Staatsliedenbuurt. “Daarom openden wij behalve ateliers ook een crèche. Daarnaast konden buurtbewoners elke vrijdagavond voor een redelijke prijs bij ons eten. Soms hadden we wel tachtig mensen op een avond”, zegt Annemarie. “De stichting is vanuit de bewoners ontstaan. ‘Bottom-up’ noem je dat tegenwoordig. Dat woord kenden we toen niet. Wij zagen gewoon wat er nodig was en gingen aan de slag.”
Een plek voor creatie én ontmoeting
De Staatsliedenbuurt van nu is een verzameling van bewoners die er al decennia wonen en nieuwkomers, zoals expats en andere welgestelden met goede banen.
Tegenwoordig wemelt het er van de crèches en restaurants. “Gelukkig zijn er nu ook meer plekken waar buurtbewoners samen betaalbaar kunnen eten, zoals Filah van Kerk en Buurt Westerpark”, zegt Daniëlle.
Ondanks al die veranderingen is Buurtplaatsen nog steeds in trek. Niet zo gek als je bedenkt dat er geen vergelijkbare plek voor creatie én ontmoeting is. Annemarie: “Ik heb een zwak voor deze plek. In de kantine praten mensen van 18 tot en met 65 jaar met elkaar. Veel buurtbewoners, ja. Het valt me op dat de jongeren vaak uit andere stadsdelen komen.”
Studenten van de Rietveld Academie komen hier om te werken aan opdrachten. Ook was er laatst iemand die een burn-out had gehad en tijdens zijn herstel creatief bezig wilde zijn. De stichting voorziet overduidelijk in een behoefte. Als het aan Daniëlle ligt, blijft Buurtwerkplaatsen nog minstens 40 jaar bestaan.
Meer jongeren trekken
Om dat te realiseren, staat ze voor de ‘uitdaging’ om meer jongeren (20-40 jaar) te trekken. “We willen dat zij Buurtwerkplaatsen omarmen en vervolgens het werk voortzetten. Vrijwilligers als Annemarie kunnen niet voor eeuwig blijven werken –helaas.”
Dat er in deze herfstvakantie voor het eerst jongerenworkshops (12-17 jaar) waren, is onderdeel van haar missie. Daarnaast is het cursusaanbod aangepast om een jongere doelgroep aan te spreken. “Cursussen edelsmeden en keramiek zitten snel vol. We moeten er zelfs voor waken om niet té populair te worden.”
Om het cursusaanbod eigentijdser te maken, is er eveneens een duurzaamheidsslag gemaakt, zowel qua materiaal als aanbod. “Met een klei-recyclemachinesysteem zuiveren we kleiresten die normaalgesproken weg worden gegooid, zodat we de klei opnieuw kunnen gebruiken om te keramieken. Sinds kort hebben we een workshop om tassen te maken van oud vrachtwagenzeil.”
Verder spant Daniëlle zich in om meer jongere docenten te werven en ‘beter in beeld te brengen wat er bij Buurtwerkplaatsen gebeurt’. “We vernieuwen de website en worden actiever op sociale media als Facebook en Instagram.”
Ambachtsmarkt
Wil je nu al zien wat Buurtwerkplaatsen te bieden heeft, dan kun je op zaterdag 1 november van 11.00 tot 16.00 uur je lol op. Om het 40-jarig bestaan te vieren organiseert de stichting dan een feestelijke ambachtsmarkt. Vrijwilligers, leden en docenten verkopen dan hun eigen werk, dat zij hier op locatie hebben gemaakt.
Enkele werkplaatsen zijn op die dag open. Ook kun je mini-workshops volgen. Reken verder op livemuziek, een drankje en een hapje. Aanmelden hoeft niet, je kunt gewoon gratis binnenlopen.
Meer info over Buurtwerkplaatsen vind je hier.
