Hoe kan het dat de enige vrouw binnen de top van het Amsterdamse verzet in 1967 in Bergen overleed als onbekende? In de geschiedschrijving over het verzet werd Jacoba van Tongeren, want over haar heb ik het, compleet over het hoofd gezien. Dat was omdat ze vrouw was en omdat de verzetsgroep waaraan zij leiding gaf niet haar naam droeg, maar haar nummer. Groep 2000 zorgde tussen 1940 en 1945 voor maar liefst 4500 onderduikers. De groep bestond uit zo’n 150 strijders die voedselbonnen stalen en die weggaven aan Joodse ondergedoken gezinnen. Jacoba naaide een speciaal vest voor onder haar jas waarin ze vijfduizend bonnen kwijt kon en bracht de buit vaak hoogst persoonlijk bij de onderduikadressen langs. Dit leverde haar de geuzennaam ‘de Bonnenkoningin’ op. Deze dappere en onverschrokken heldin kwam uit de Baarsjes en woonde lange tijd aan de Antillenstraat. We weten pas meer over haar sinds haar neef Paul van Tongeren een boek over haar schreef, nadat hij in 2013 stuitte op haar memoires. Fascinerend is dat Jacoba een ingenieus cijfersysteem bedacht voor haar groep, zodat er niet met namen werd gewerkt en de kans op ontdekking door de Duitsers klein was. Jacoba zelf was nummer 2000. Het systeem is tot op de dag van vandaag versleuteld en alle verzetstrijders van haar groep en de onderduikers overleefden de oorlog. Een prachtig verhaal dat me ontroerde en pas echt in volle omvang tot mij doordrong toen Paul van Tongeren me er voor het eerst over vertelde. Hij is voorzitter van de stichting Jacoba van Tongeren die mij benaderde met de vraag of het mogelijk was om in de Baarsjes een standbeeld van Jacoba neer te zetten. Beeldhouwer Fabio Pravisani maakt het bronzen beeld en alles was erop gericht om het op 4 mei aanstaande te onthullen op de hoek van de Antillenstraat en de Van Walbeeckstraat. Helaas gooit de coronacrisis roet in het eten en hebben we de onthulling uitgesteld tot 10 oktober. Neemt niet weg dat er op 4 mei gelukkig veel aandacht is voor deze tot voor kort onbekende verzetsheldin, want de NOS zendt direct na de Dodenherdenking een documentaire over haar uit. Het is geweldig dat deze moedige en bescheiden vrouw uit stadsdeel West alsnog de erkenning krijgt die zij verdient. En daarmee is West straks weer een prachtig kunstwerk rijker.
